شورای سلطنت؛ پایان سلطنت پهلوی به جای نجات آن
تاریخ انتشار: ۲۳ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۰۶۶۷۱
مهرداد خدیر در عصر ایران نوشت: امروز ۲۳ دی ماه سال‌روز یکی از مناسبت‌ها و رخ‌داد‌های مهم در جریان انقلاب ضد سلطنتی ۱۳۵۷ است، اما چنان که شایسته است به آن پرداخته نشده در حالی که اتفاق بسیار قابل توجهی است.
آن رخ‌داد هم این است که در ۲۳ دی ۱۳۵۷ محمد رضا شاه پهلوی اعضای شورای سلطنت را تعیین می‌کند و این در حالی است که خود از مقام سلطنت کناره نگرفته یا امور را به ولیعهد جوان نسپرده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
نکتۀ قابل توجه این که شاپور بختیار که عضو و نه رییس این شوراست به دنبال استمرار سلطنت نبود و در پی آن بود که به مردم بگوید اگر خواست‌تان رفتن شاه و برچیده شدن ساواک و آزادی زندانیان سیاسی بود محقق شد و حکومت را به آیت‌الله خمینی و روحانیون نسپارید، اما در آن همهمه هیچ کس به صدای او گوش نداد چرا که هم در نخست‌وزیری و هم عضویت در شورای سلطنت منصوب شاهی بود که او را قبول نداشت.
در توجیه این تناقض البته می‌گفت دکتر مصدق هم منصوب شاه بود، ولی دموکراسی‌خواه این در حالی بود که محمدرضاشاه قبل از کودتای ۲۸ مرداد به کلی با محمدرضاشاه بعد از کودتای ۲۸ مرداد تفاوت داشت وبرای دفاع از خود باید به دکتر علی امینی استناد میکرد که در آغاز دهۀ ۴۰ خورشیدی یک چند نخست‌وزیر شد و دست به اصلاحات زد. جالب این که پیشنهاد تشکیل شورای سلطنت را هم علی امینی به شاه داده بود.
می‌توان حدس زد هدف شاه از این که شورای سلطنت را تشکیل داد و سه روز بعد از ایران رفت جدای عمل به شرط بختیار برای قبول نخست وزیری احتمالا این تصور بود که کوتاه زمانی بعد مانند سال ۱۳۳۲ -که ۶ روز بعد بازگشت- با دخالت ارتش و حمایت آمریکا بازمی‌گردد، اما در سال ۱۳۳۲ شورای سلطنت تشکیل نداده بود و دکتر مصدق در پی آن بود و با علامه علی اکبر دهخدا مطرح کرد و اگرچه این شورا در واقع هیچ‌گاه تشکیل نشد، اما چوب آن را یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های فرهنگی تاریخ ایران خورد تا جایی که در لغت‌نامه در مقابل واژه «بخور و نمیر» شرح زندگی بعد از ۱۳۳۲ خود را در مقام وصف آورده است!
از سلطنت‌طلبانی که انقلاب ضد سلطنتی ۵۷ را شورش می‌خوانند مشخصا می‌توان پرسید اگر «انقلاب» نبود شاه صدای کدام انقلاب را شنید که در پیام ۱۴ آبان بار‌ها از آن گفت؟ اگر هیچ فسادی نبود چرا تعهد داد دیگر تکرار نخواهد شد؟ دکتر هوشنگ نهاوندی رییس دفتر فرح و وزیر علوم آن دوران به صراحت گفته است به استناد آن پیام شاه قابل عزل و حتی محاکمه شده بود.
باری، اگر قصد شاه فقط استراحت بود چرا شورای سلطنت تشکیل داد؟ مگر قبلا برای استراحت نمی‌رفت؟ مگر ولیعهد به سن قانونی نرسیده و در ۹ آبان ۱۸ سال او کامل نشده بود؟ این که هم شاه هم ملکه و هم ولیعهد در خارج از کشور باشند به چه معنی بود؟
کی ناصرالدین شاه ولیعهد را همراه خود به فرنگ می‌برد؟ حتی اکنون هم معاون اول همراه رییس جمهوری به سفر‌های داخلی و خارجی نمی‌رود. چون در غیاب رییس‌جمهوری اداره امور با معاون اول است.
نه تنها خروج شاه و ملکه با هم در حالی که ولیعهد هم در ایران نبود بلکه همین تشکیل شورای سلطنت به این معنی بود که شاه از سلطنت کناره گرفته، اما شهامت اعلام آن را ندارد یا دلش نمی‌آید و تحت فشار داخلی و خارجی ناچار شده یا امید دارد منتقدان را بفریبد و فضل‌الله زاهدی‌یی ییدا شود و کودتا کند و او بازگردد در حالی که ارتشبد عباس قره‌باغی رییس ستاد بزرگ ارتشتاران این‌کاره نبود.
رفت، اما فرماندهی کل نیرو‌های مسلح را بلاتکلیف گذاشت. حسب ظاهر باید از تیمسار قره‌باغی تبعیت می‌کردند، اما وقتی داشت می‌رفت تکلیف ارتش را به صراحت مشخص نکرد و نگفت در غیاب من فرماندهی ارتش با قره‌باغی است یا با رییس شورای سلطنت یا با نخست وزیر و با این وصف انتظار داشت ارتش کودتا کند. ارتشی که بر خلاف ارتش مصر به یک نهاد که خود قادر به تصمیم گیری باشد بدل نشده بود و یاد می‌گرفتند فقط اطاعت کند و حالا نمی‌دانست از کی باید اطاعت کند؟ از بختیار نخست‌وزیر یا از سید جلال تهرانی رییس شورای سلطنت یا از ارتشبد قره‌باغی یا حتی از ژنرال هایزر آمریکایی؟
ترکیب اعضای شورای سلطنت هم بسیار قابل توجه است چرا که هر یک در دوره‌ای منزوی یا منتقد خاموش بوده‌اند و کمتر به بدنامی از جنس امثال نصیری و اشرف و اویسی شهرت داشتند:
۱. شاپور بختیار نخست‌وزیر که قبل از آن به عنوان عضو ارشد جبهه ملی منتقد شاه و از امضاکنندگان نامه سرگشاده یا سرگشوده خرداد ۱۳۵۶ همراه با کریم سنجابی و داریوش فروهر در توصیه به برگزاری انتخابات آزاد و تغییر دولت بود. (هر چند شاه تحت فشار آمریکا به تغییر هویدا بعد از ۱۳ سال نخست وزیری با تبعیت محض رضایت داد، اما به جای آن که یک چهره سیاسی و ملی را نخست‌وزیر کند یا با برگزاری انتخابات آزاد این مجال را فراهم سازد جمشید آموزگار تکنوکرات را نخست‌وزیر کرد و به اسدالله علم گفت دیگر زیر بار امثال علی امینی نمی‌رویم. این بادام‌زمینی‌فروش (کارتر) هم جان‌اف‌کندی نیست. یک سال‌و‌نیم بعد، اما با شورای سلطنت زیر بار پیشنهاد علی امینی رفته بود!)
۲. محمد سجادی رییس مجلس سنا
۳. جواد سعید رییس مجلس شورای ملی
۴. سناتور محمد علی وارسته با سابقه عضویت در هیات خلع ید در دوران دکتر مصدق
۵. عبدالله انتظام مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران
۶. عبدالحسین علی‌آبادی دادستان کل سابق و عضو هیات خلع ید در دوران دکتر مصدق
۷. ارتشبد عباس قره‌باغی رییس ستاد بزرگ ارتشتاران
۸. سید جلال الدین تهرانی با سابقه یک دوره نیابت تولیت آستان قدس رضوی (در آن زمان ۷۲ ساله)
۹. علی‌قلی اردلان وزیر دربار
اعضای این شورا در نخستین جلسه سید جلال‌الدین تهرانی (و در واقع طهرانی) را که سن‌و‌سال‌دار‌تر و دارای رابطه بهتر با نیرو‌های مذهبی بود به ریاست شورای سلطنت برگزیدند و نیابت را هم به سناتور وارسته سپردند که سوء‌شهرت نداشت.
یکی از حاضران پلکان هواپیما سید جلال تهرانی رییس شورای سلطنت است که برای دل گرمی به شاه می‌گوید: اعلیحضرت نگران نباشند، استراحت کنند، درست می‌شود. شاه با نگرانی می‌گوید:سید! پس ماموریت یا رسالت من چه می‌شود؟! و سید جلال در پاسخ می‌گوید: آخرین فرستاده جد من بود. بعد از او رسالتی در کار نیست و شاه بی‌پاسخ از پلکان هواپیما بالا می‌رود.
۲۳ دی شورای سلطنت تشکیل شد. ۲۶ دی شاه رفت و ۲۸ دی رییس شورا برای مذاکره با آیت‌الله خمینی رهسپار پاریس شد.
از سلطنت‌طلبان براندازی که روشن فکران و امثال دکتر سنجابی و داریوش فروهر را سرزنش می‌کنند چرا به دیدار رهبر انقلاب می‌رفتند و با او پیمان می‌بستند می‌توان پرسید رییس شورای سلطنت چرا رفت؟!
نه تنها رفت که مجذوب امام خمینی شد و به هر دو شرط امام تن داد و نه تنها از ریاست شورای سلطنت استعفا کرد که آن را غیر قانونی هم دانست و بر پایان سلطنت مهر تایید زد.
دقت کنید! محمد رضا شاه پهلوی با شورش برکنار نشد. غیر قانونی بودن سلطنت او را رییس شورای سلطنت و نخست‌وزیر او اعلام کرده بودند! رییس شورایی که رییسان دو مجلس هم عضو آن بودند.
جالب این که سید جلال در پاریس دو متن نوشت. یک بار تنها از عضویت و طبعا ریاست شورای سلطنت و متن نامه را با دستخط خود و بدون آن که روی کلمات نقطه بگذارد منتشر کرد، ولی مقبول رهبر انقلاب نیفتاد، چون ننوشته بود غیر قانونی است. تضویر نامه در کتاب خاطرات دکتر ابراهیم یزدی منتشر شده است. نوبت دوم، اما شورای سلطنت را غیر قانونی اعلام کرد و موفق به دیدار با امام شد در حالی که به یک شهروند عادی بدل شده بود!
از موضع شورای سلطنت در غیاب او در تهران خبری دقیق در دست نیست، ولی می‌دانیم اگر از نگاه رییس مجلس شورا و سنا اقدام او محکوم بود و اعلام می‌کردند در زمره اتهامات دکتر جواد سعید رییس مجلس شورای اسلامی که اعدام شد این را هم شیخ صادق خلخالی می‌آورد. اگر شاه هنوز شاه بود و با شورش ۲۲ بهمن ۵۷ سرنگون شد چرا شورای سلطنت تشکیل داد؟ اگر شورای سلطنت قانونی بود چرا رییس آن استعفا و ان را غیر قانونی اعلام کرد؟
این‌ها سوالاتی است که براندازان سلطنت طلب پاسخی ندارند یا به آن نمی‌پردازند؟ مثل همان پرسش که اگر شورش بود در پیام آبان صدای کدام انقلاب را شنید؟
مهم‌تر از این‌ها موضع بختیار است. چون می‌دانیم ارادتی به شاه نداشت و آمده بود از این فرصت استفاده کند و دنبال برگرداندن شاه هم نبود و تمام تلاش او این بود که بازگشت امام را به تاخیر اندازد و خود به یاری ارتش کنترل اوضاع را در دست گیرد. چگونه می‌توان هم حامی شاه بود و هم دکتر بختیار؟
توجه به متن استعفانامه سید جلال تهرانی تنها یک هفته بعد از تشکیل هم به روشن شدن موضوع کمک می‌کند:
در اولی چنین نوشت:
«یکشنبه اول بهمن ماه ماقصد ۱۳۵۷ هجری شمسی
مطابق با ۲۲ شهر صفرالمظفر ۱۳۹۹ هجری قمری
قبول ریاست شورای سلطنت ایران از طرف اینجانب فقط برای حفظ مصالح مملکت و امکان تامین آرامش احتمالی آن بود. ولی شورای سلطنت به سبب مسافرت اینجانب به پاریس که برای نیل به هدف اصلی بود تشکیل نگردید.
در این فاصله اوضاع داخلی ایران سریعاً تغییر یافت. به طوری که برای احترام به افکار عمومی مصلحت در آن بود که کناره‌گیری کنم و کناره‌گیری کردم. از خداوند و اجداد طاهرین و ارواح مقدسه اولیای اسلام مسئلت دارم که مملکت و ملت مسلمان ایران را در ظل عنایات حضرت امام عصر عجل‌الله تعالی فرجه از هرگونه گزندی مصون داشته و استقلال وطن عزیز ما را محفوظ فرمایند. محمدالحسینی سید جلال‌الدین تهرانی»؛ و در دومی با افزودن چند جمله:
«قبول ریاست شورای سلطنت ایران از طرف اینجانب فقط برای حفظ مصالح مملکت و امکان تامین آرامش احتمالی آن بود. ولی شورای سلطنت به سبب مسافرت اینجانب به پاریس که برای نیل به هدف اصلی بود تشکیل نگردید. در این فاصله اوضاع داخلی ایران سریعا تغییر یافت به طوری که برای احترام به افکار عمومی با توجه به فتوای حضرت آیت‌الله العظمی خمینی دامت برکاته مبنی بر غیرقانونی بودن آن شورا، آن را غیرقانونی دانسته کناره‌گیری کردم. از خداوند و اجداد طاهرین و ارواح مقدسه اولیای اسلام مسئلت دارم که مملکت و ملت مسلمان ایران را در ظل عنایات حضرت امام عصر عجل‌الله تعالی فرجه از هر گزندی مصون داشته و استقلال وطن عزیز ما را محفوظ فرمایند. محمدالحسینی سید جلال‌الدین تهرانی».
منبع: فرارو
کلیدواژه: مهرداد خدیر شورای سلطنت قیمت طلا و ارز قیمت خودرو قیمت موبایل شورای سلطنت تشکیل رییس شورای سلطنت شورای سلطنت غیر قانونی رییس شورا دکتر مصدق علی امینی نخست وزیر رییس مجلس قره باغی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۰۶۶۷۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
۱۴۶۰ نفر عضو شوراهای شهر و روستای استان بوشهر هستند
به گزارش خبرنگار مهر، عبدالخالق برزگرزاده ظهر شنبه در جمع خبرنگاران اظهار کرد: از ۹ تا ۱۵ اردیبهشت به نام هفته شوراها نامگذاری شده است که در این هفته برنامه‌های مختلفی در سطح استان بوشهر برگزار می‌شود.
وی ادامه داد: تشکیل شوراها نقش مهمی در تحقق مشارکت مردم در فعالیت‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و عمرانی دارد و ۹ اردیبهشت مصادف با فرمان تاریخی امام راحل (ره) در سال ۱۳۵۸ مبنی بر تثبیت حاکمیت ملت ایران در سرنوشت خویش و تشکیل شوراهای اسلامی است.
رئیس شورای اسلامی استان بوشهر خاطرنشان کرد: ارتقای شأن منزلت و جایگاه شوراهای اسلامی پایه شامل عشایر، روستایی و شهری در بخش، شهرستان و استان هدف از برگزاری مراسم روز شوراها است.
وی اضافه کرد: این نهاد در تسریع و تسهیل فرآیندهای توسعه، تقویت ارتباط و تعامل مردم با حاکمیت، بهره‌گیری مطلوب از ظرفیت، توان و قابلیت‌های مردم به‌عنوان بازیگران و کنشگران اصلی و صاحبان اصلی نظام در فرایند توسعه ملی نقش تأثیرگذاری دارد.
معرفی دستاوردهای شوراها
برزگرزاده بهره‌گیری از ظرفیت شوراهای اسلامی در تحقق شعار سال، پیشبرد اهداف و برنامه‌های نظام اسلامی و معرفی دستاوردهای شوراهای اسلامی به مردم و سایر دستگاه‌های اجرایی را از دیگر اهداف اجرا برنامه‌های هفته شوراها دانست.
وی هم‌اندیشی با صاحبان علم و تجربه، جوانان، زنان، نخبگان و اقشار مختلف مردم را از دیگر اهداف برگزاری این مراسم ذکر و بیان کرد: این هم‌اندیشی در راستای بررسی آسیب‌ها و چالش‌های پیش‌روی شوراهای اسلامی و راهکارهای برون‌رفت از آنها برگزار می‌شود.
رئیس شورای اسلامی استان بوشهر تجلیل از برترین‌های خانواده بزرگ شوراهای اسلامی و شهروندان نمونه برتر در تعامل با شوراها را از دیگر امور در این هفته دانست و اضافه کرد: در هفته شوراها ضمن برگزاری همایش با حضور منتخبین شوراهای اسلامی شهر و روستا در سطح استان بوشهر و شهرستان‌ها، از اقدامات و فعالیت‌های شوراهای اسلامی شهر و روستا تجلیل می‌شود.
وی تعداد اعضای شوراهای استان را هزار و ۴۶۰ نفر دانست و خاطرنشان کرد: در استان بوشهر ۱۰ شورای اسلامی در سطح شهرستان، ۲۵ شورا در بخش‌ها و ۴۰ شورا در سطح شهرها تشکیل شده است.
برگزاری برنامه‌های متنوع
برزگرزاده با بیان اینکه در مجموع هزار و ۲۵۰ نفر عضو شوراهای روستایی این استان هستند، تصریح کرد: ۱۵۰ نفر اعضای شوراهای اسلامی روستاهای استان بانو و مابقی آقایان هستند.
وی تعداد اعضای شورای اسلامی شهرهای استان بوشهر را ۲۱۰ نفر اعلام کرد و گفت: در هفته شوراها برنامه‌های مختلف فرهنگی، هنری، عمرانی و اجتماعی تدوین شده و در این هفته از طرح‌های مختلف در شهرها و روستاهای استان بوشهر بهره‌برداری می‌شود.
رئیس شورای اسلامی استان بوشهر جایگاه شوراها در قانون اساسی را بسیار رفیع دانست و افزود: اعضای شوراهای اسلامی طبق وظیفه قانونی، همیشه و در تمام سختی‌ها در کنار مردم و به‌صورت مستمر پیگیر حل مشکلات مردم در بخش‌های مختلف هستند.
وی، عناوین هفته شوراها را برشمرد و گفت: ۹ اردیبهشت به‌عنوان شوراها، تولید با مشارکت مردمی، ۱۰ اردیبهشت، شوراها و مشارکت اجتماعی زنان، ۱۱ اردیبهشت شوراها و ارتقای سرمایه اجتماعی، ۱۲ اردیبهشت شوراها و شاخص‌های کیفیت زندگی، ۱۳ اردیبهشت شوراها و شادابی و نشاط اجتماعی، ۱۴ اردیبهشت شوراها و رونق تولید و کارآفرینی و ۱۵ اردیبهشت شوراها و درآمد پایدار محلی نامگذاری شده است.
رئیس شورای اسلامی استان بوشهر تشکیل شوراهای اسلامی شهر و روستاها را یکی از نقاط عطف تاریخ سیاسی ایران نام برد و افزود: تشکیل شوراهای اسلامی را نشان از ظرفیت سیاسی ایران برای جلب مشارکت بیشتر مردم در اداره امور کشور، تحقق مردم سالاری دینی و تمرکززدایی دارد.
کد خبر 6089946
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»